घ्यूकुमारीको आयुर्वेदिक उपचारहरु
नेपाली–घ्यूकुमारी । हिन्दी-बारपाठा । संस्कृत'-कुमारी।
१. आँखाको रोगमा - घ्यूकुमारीको गुदी हलेदो मिलाई बनाएर आँखामा बाँध्नाले आँखा दुखेको आराम हुन्छ ।
२. अथवा - ५ माना घ्यूकुमारीको गुदी र ३ रली अफीम मिलाएर सानो पोको बनाउनु र पानी डुवाई आँखा पुछ्नाले र त्यसको २२ थोपा रस आँखामा हाल्नाले पनि आँखा दुखेको आराम हुन्छ ।
३. अथवा - घ्यूकुमारीको गुदी र हलेदोको चूर्ण मिलाएर तताई पैतालामा बाँध्नाले आँखा दुखकोमा आराम हुन् ।
४. कानको रोगमा - घ्यूकुमारीको रस तातो पारेर दाहिने कान दुखेको भए देब्रे कानमा र देब्रे कान दुखेको भए, दाहिने कानमा हाल्नाले कानको पीडा नष्ट हुन्छ।
५. मस्तिष्कको रोगमा - १ तोला घ्यूकुमारीको रस खाने गर्नाले र कपालमा यसको रस हाल्नाले मस्तिष्कका रोग नष्ट हुन्छन् , मगजको गर्मी शान्त हुन्छ । मस्तिष्क-विभ्रम आदि रोग पनि नष्ट हुन्छन् ।
६. जरोमा - १ तोला घ्यूकुमारीको जरा तातो पानीसँग पिउनाले वमन भएर धेरै दिनको पुरानो जरो नष्ट हुन्छ ।
७. अथवा - १ तोला घ्यूकुमारीको रस पिउनाले जरोबाट भएको कब्जियत, जिभ्राको सफेदी र दाह पनि नष्ट हुन्छ।
८. फियो बढेमा - १ तोला घ्यूकुमारीको गुदीमा २।३ रत्ति शुद्ध स्वागको धूलो हाली खाने गर्नाले फियो बढ़ेकोमा आराम गर्छ
९. कमल-पित्तमा - १|२ तोला घ्यूकुमारीको गुदी सेवन गर्ने गर्यो भने कमल-पित्तको आँखाको र शरीरको पनि पहेंलोपन नष्ट भएर रगत चढेर आउँछ । यसले शरीरको गर्मी नष्ट गरी पित्त सम्बन्धि विस्फोटक र चर्म-रोग आदि नष्ट गर्छ । यो औषध लगाउनु पनि पर्छ।
१०. फोडामा - घ्यूकुमारीको गुदी पकाएर बाँधे फोड़ा चाडै पाक्दछ।
११. वायु-गोला - घ्यूकुमारीको गुदी ६ मासा, गाईको ध्यू ६ मासा, हरौको धूलो १ मासा र सिधेनुन १ मासा मिलाएर खाए वायु-गोला नष्ट हुन्छ।
१२. पेटको रोगमा - ५ तोला ज्वानोमा घ्यूकुमारीको गुदीको सातपल्ट भावना दिनु, सुकेपछि कागतीको रसको फेरि ७ पटक भावना दिनु र सुकाएर राख्ने । २ मासादेखि ६ मासाको मात्रा तातो पानीसंग खानाले अजीर्ण, पेट फुल्ने, मन्दाग्नि र अरु किसिमका पेटका रोग पनि नष्ट हुन्छन् ।
१३. मासिक-धर्मको रोगमा - २ तोला घ्यूकुमारीको गुदीमा ३ लाल पलाशको क्षार छरेर खानाले मासिक-धर्म शुद्ध हुन्छ ।
१४. वायुको व्यथामा - घ्यूकुमारीको रस, हलेदो र सिधेनुन मिलाएर खानाले कब्ज, मन्दाग्नि, मन्दाग्निको कारणले भएको खोकी, मासिक धर्मको रुकावट, पाण्डु रोग र गुल्म (गोला) आदि नष्ट हुन्छन् । पाचन-क्रिया सुध्रन्छ, दिशा खलाम हुन्छ, नयाँ र शुद्ध रगत उत्पन्न हुन्छ र शक्ति पनि बढ्छ।
१५. मधुमेहमा - १ तोला घ्यूकुमारीको गुदी १ मासा गुर्जो संग खानाले मधुमेह नष्ट हुन्छ।
1६. शूलमा - ६ मासा घ्यूकुमारीको जराको धूलो खानाले शूल नष्ट हुन्छ।
१७. योजीवन स्थिर गर्नामा - प्रतिदिन ३|४ तोला घ्यूकुमारीको गुदी खाने गर्नाले त्यसलाई कुनै रोगले पनि छुदैन, दाँत बलिया हुन्छन् , स्वर कोइलीको जस्तो हुन्छ, कपाल कालो रहन्छ, मुखमा चाउरी पर्दैन र शरीरमा तागत खूब बनिरहन्छ।
१८. विषमा - घ्यूकुमारीको रसको सेवनले तमाम विपहरू नष्ट पार्दछन । लगाउनू पनि पर्दछ ।
श्रोत: औषध-पूर्णचन्द्रोदय पुस्तक।
सम्बन्धित लेखहरू
